Những con số đáng báo động tình trạng béo phì hiện  nay ở Việt Nam

Trên thế giới, theo dữ liệu của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tính đến năm 2016, hơn 1,9 tỷ người trên thế giới đang bị béo phì, trong đó hơn 650 triệu người là béo phì mức độ nặng. Béo phì ảnh hưởng đến cả trẻ em và người lớn, và làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý như tiểu đường, bệnh tim mạch, ung thư và bệnh về đường hô hấp.

Tại Việt Nam, béo phì cũng đang trở thành một vấn đề sức khỏe ngày càng nghiêm trọng. Theo báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới và Bộ Y tế Việt Nam, tính đến năm 2020, tỷ lệ béo phì ở người trưởng thành tại Việt Nam là khoảng 18,3%, và tỷ lệ người bị thừa cân là khoảng 25,7%. Ngoài ra, tỷ lệ béo phì ở trẻ em cũng tăng lên rất nhanh, với khoảng 6,6% trẻ em ở độ tuổi từ 5 đến 19 bị béo phì.

Những con số đáng báo động tình trạng béo phì hiện nay ở Việt Nam

1. Bệnh béo là gi?

Thừa cân và béo phì được WHO- tổ chức y tế thế giới định nghĩa là sự tích tụ chất béo bất thường hoặc quá mức có thể làm giảm sức khỏe. Chỉ số khối cơ thể (BMI) là một chỉ số đơn giản về cân nặng theo chiều cao thường được sử dụng để phân loại thừa cân và béo phì ở người trưởng thành.

• Đối với người lớn: Thừa cân là chỉ số BMI lớn hơn hoặc bằng 25 kg/m2 và béo phì là chỉ số BMI lớn hơn hoặc bằng 30 kg/m2

• Đối với trẻ em: Đối với trẻ em dưới 5 tuổi: Thừa cân là cân nặng theo chiều cao lớn hơn 2 độ lệch chuẩn trên trung bình. Tiêu chuẩn tăng trưởng trẻ em của WHO; và béo phì là cân nặng theo chiều cao lớn hơn 3 độ lệch chuẩn trên trung bình Tiêu chuẩn tăng trưởng trẻ em của WHO.

• Trẻ em từ 5 - 18 tuổi: Thừa cân là BMI theo tuổi lớn hơn 1 độ lệch chuẩn trên trung bình tham chiếu tăng trưởng của WHO; và béo phì lớn hơn 2 độ lệch chuẩn trên trung bình trên tham chiếu tăng trưởng của WHO.

• Cách tính BMI:               BMI = Cân nặng / (Chiều cao * Chiều cao)

        Trong đó: Chiều cao tính bằng m, cân nặng tính bằng kg

         Ví dụ: Một người trưởng thành cân nặng 90 kg và chiều cao 170 cm. Vậy BMI = 90/(1.7*1.7) = 31.14 (kg/m²)

2. Nguyên nhân phổ bến gây nên bệnh béo phì 

Những nguyên nhân của sự béo phì có thể là đa nhân tố và bao gồm khuynh hướng di truyền. Cơ bản, béo phì là kết quả của sự mất cân bằng kéo dài giữa lượng năng đưa vào và năng lượng tiêu hao, bao gồm năng lượng sử dụng cho các quá trình trao đổi chất cơ bản và năng lượng tiêu hao từ hoạt động thể chất. Tuy nhiên, nhiều yếu tố khác dường như làm tăng khuynh hướng mắc béo phì, bao gồm rối loạn nội tiết (ví dụ, chất bisphenol A, BPA), vi khuẩn đường ruột, chu kỳ ngủ/thức, và các yếu tố môi trường. 

2.1 Bệnh béo phì có tính chất gia đình

Những nghiên cứu gần đây cho thấy bệnh béo phì có sự xuất hiện của gen di truyền ( di truyền đa gen). Cha và mẹ bị bệnh béo phì thì có đến 80% nguy cơ con bị béo phì. Chỉ có khoảng 7% người bệnh béo phì trong khi bố mẹ bình thường.

2.2 Do thần kinh nội tiết

Đa nang buồng trứng: Đa nang buồng trứng gây rối loạn kinh nguyệt, tăng huyết áp, tăng androgen, kháng insulin và béo phì gặp 50% bệnh nhân

Suy giáp: Suy giáp làm rối loạn chuyển hoá nước điện giải, làm giảm Natri và giữ nước gây tăng cân, điều này hoàn toàn khác với tăng cân do béo.

U tuỵ nội tiết (insulinoma): Do tăng insulin gây hạ đường huyết và bệnh nhân phải ăn nhiều dẫn tới tăng cân.

Những bệnh nhân bị rối loạn nội tiết và chuyển hóa như: U vỏ thượng thận, mãn kinh, rối loạn chuyển hóa đường, rối loạn mỡ máu ( lipid)...v.v sẽ kích thích tạo mô mỡ. Sự hình thành mô mỡ trong cơ thể khiến cho sự gia tăng nhu cầu về chất đường, kéo theo gia tăng nhu cầu Insulin, sự gia tăng hai chất này lại kích thích tạo mô mỡ và hình thành một vòng xoắn bệnh lý rất khó điều trị.

2.3. Các rối loạn ăn

Sự rối loạn ăn quá mức là một loại rối loạn ăn uống nghiêm trọng, trong đó người mắc thường xuyên tiêu thụ một lượng thức ăn lớn bất thường và cảm thấy không thể ngừng ăn.

Nếu không được điều trị, người mắc chứng ăn vô độ có thể xuất hiện các vấn đề liên quan về thể chất và tâm thần. Chứng ăn vô độ có sẽ gây ra bệnh béo phì và các vấn đề sức khỏe liên quan tới béo phì, chẳng hạn các vấn đề về khớp, tim mạch, đái tháo đường type 2, bệnh trào ngược dạ dày thực quản (gastroesophageal reflux disease - GERD), và một số rối loạn hô hấp trong giấc ngủ.

Rối loạn ăn uống gây nên bệnh béo phì

2.4. Bệnh béo phì do gen

Đột biến gen sản xuất Leptin hoặc đột biến Receptor của Leptin.
Đột biến gen khác: Gen tổng hợp POMC. Gen sản xuất Prohormone convertase – 1 (PC – 1)
Me – 4 Receptor. PPAR – 2 (Peroxisome Proliferator Activator – receptor 2 ).

2.5. Các nhân tố môi trường

Trọng lượng tăng khi lượng calo đưa vào vượt quá nhu cầu năng lượng. Các yếu tố quan trọng xác định năng lượng đưa vào bao gồm:

• Kích thước khẩu phần ăn và độ đậm năng lượng của thực phẩm. Các thực phẩm có hàm lượng năng lượng cao (ví dụ, các thực phẩm chế biến), các chế độ ăn có lượng carbohydrate tinh chế cao. 

• Một lối sống tĩnh tại góp phần tăng cân: việc ít vận động đóng vai trò rất quan trọng trong quá trình xuất hiện béo phì, sự phát triển khoa học, sự tiến bộ trong kỹ thuật thông tin và giao thông làm cho con người càng ít vận động. Trẻ em tăng cân nhanh một phần có vai trò của phương tiện nghe nhìn: tivi,, game và ngay cả trường học cũng ít quan tâm tới môn học hoạt động thể lực.

3. Thừa cân và bệnh béo phì gây ra những hậu quả gì?

BMI tăng là một yếu tố nguy cơ chính đối với các bệnh không truyền nhiễm như:

• Bệnh tim mạch (chủ yếu là bệnh tim và đột quỵ) là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong trong năm 2012

• Bệnh tiểu đường

• Rối loạn cơ xương khớp (đặc biệt là viêm xương khớp - một bệnh thoái hóa khớp rất cao)

•  Một số bệnh ung thư (bao gồm nội mạc tử cung, vú, buồng trứng, tuyến tiền liệt, gan, sỏi mật, thận và đại tràng).

Béo phì gây ra bẹnh tim mạch

• Thừa cân ở trẻ em có liên quan đến nguy cơ mắc bệnh béo phì, tử vong sớm và tàn tật ở tuổi trưởng thành cao hơn. Nhưng ngoài việc tăng nguy cơ trong tương lai, trẻ béo phì còn gặp khó khăn về hô hấp, tăng nguy cơ gãy xương, tăng huyết áp, các dấu hiệu sớm của bệnh tim mạch, kháng insulin và ảnh hưởng tâm lý.

4. Làm thế nào có thể giảm tình trạng bệnh béo phì?

Thừa cân và béo phì, cũng như các bệnh liên quan phần lớn có thể phòng ngừa được bằng cách chọn lựa thực phẩm lành mạnh và hoạt động thể chất thường xuyên:

• Ở cấp độ cá nhân, mọi người có thể: Hạn chế lượng năng lượng nạp vào từ tổng lượng chất béo và đường; Tăng khẩu phần trái cây và rau quả, cũng như các loại đậu, ngũ cốc nguyên hạt và các loại hạt;

• Tập luyện thể dục thường xuyên: Tập luyện thể dục là một phương pháp rất hiệu quả để đốt cháy mỡ và giảm cân. Bạn nên tập luyện thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày và 5 ngày mỗi tuần.

Thể dục giúp giảm cân hiệu quả

• Thay đổi chế độ ăn uống: Bạn cần thay đổi chế độ ăn uống để giảm lượng calo trong cơ thể. Bạn nên tăng cường sử dụng thực phẩm giàu chất xơ và ít calo, như rau củ, trái cây, thịt gà, cá, và hạt. Hạn chế đồ ăn nhanh, đồ uống có ga, thực phẩm chiên, bánh ngọt và các loại đồ uống có đường.

• Giảm stress: Stress là một trong những nguyên nhân chính gây béo phì. Bạn cần tìm cách giảm stress như tập yoga, thư giãn, đi du lịch hoặc nghỉ ngơi đầy đủ.

• Giảm tiêu thụ đồ uống có cồn: Đồ uống có cồn chứa nhiều calo và gây ra nhiều tác hại đến sức khỏe. Bạn nên hạn chế tiêu thụ đồ uống có cồn hoặc tránh sử dụng hoàn toàn.

• Điều chỉnh giấc ngủ: Giấc ngủ đầy đủ và đều đặn có thể giúp giảm cân và ngăn ngừa béo phì. Bạn nên tập trung vào việc tạo ra môi trường giấc ngủ thoải mái và thường xuyên đi ngủ đúng giờ.

• Tìm kiếm các thực phẩm hỗ trợ giảm cân: Chẳng hạn như thực phẩm giản cân Alpha lipid SD2, đây là thực phẩm dành cho người muốn giảm cân hiệu quả và bền vững. Các ban có thẻ tham khảo thêm tại đây hoặc nhấn vào đây 

  

Cuối cùng, đừng quên rằng giảm cân và duy trì cân nặng là một quá trình dài hơi và đòi hỏi sự kiên trì và nỗ lực từ bạn. Hãy tập trung vào mục tiêu của mình và không bỏ cuộc khi gặp khó khăn. Sức khỏe của bạn rất quan trọng, và việc giảm cân có thể giúp bạn cải thiện sức khỏe và tăng cường sự tự tin của bản thân. Chúc các bạn luôn có sức khỏe tốt, thân hình đẹp.
 

®Bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Nếu quý đọc giả thấy hữu ích, hãy chia sẻ cho nhiều người cùng đọc, và đừng quên truy cập VÀO ĐÂY để tìm hiểu thêm những thông tin mới nhất mà chúng tôi cập nhật hằng ngày.